2-23 Rechtsomkeer

Beschrijving

Er zijn nogal wat aanwijzingen dat de politieke opvattingen van jongeren de laatste jaren naar rechts trekken. In dit boek wordt de omvang van dit verschijnsel nagegaan. Hiervoor zijn de gegevens gebruikt van een onderzoek bij 4.800 leerlingen uit de hoogste klassen van vijftien middelbare scholen.

De auteurs geven eerst een overzicht van de ontwikkelingen in de partijvoorkeur van jongeren, zoals die blijken uit verkiezingsgegevens van de laatste twintig jaar. Na een bespreking van de theorieën over conservatisme, autoritarisme, etnocentrisme, racisme en rechtsextremisme wordt een overzicht gegeven hoe deze opvattingen zich bij de scholieren concretiseren.

Vervolgens wordt ingegaan op de kenmerkende opvattingen van rechtse tot rechtsextreme scholieren, in welke mate deze opvattingen in al hun schakeringen voorkomen en hoe deze zijn geordend.

De laatste hoofdstukken zijn gewijd aan de achtergronden van rechtse en rechtsextreme opvattingen onder scholieren. Uitvoerig wordt daarbij ingegaan op de invloeden van de ouders en de verschillen tussen jongens en meisjes. Het grote onderscheid tussen jongens en meisjes in rechtsextreme opvattingen is een van de opmerkelijkste resultaten van het onderzoek.

Het ‘nieuwe’ rechtsextremisme wordt daarom gesitueerd als een effect van de economische crisis, de daardoor geactiveerde etnische vooroordelen en de veranderde opvattingen over de relatie tussen mannen en vrouwen.

Inhoud

• Hoofdstuk 1: AANLEIDING EN GESCHIEDENIS VAN HET ONDERZOEK
  • De aanleiding tot het onderzoek
  • Rechtsextreme denkbeelden op een hedendaagse middelbare school
  • Het onderzoekproject ‘Jeugd en neofascisme’
  • De vragenlijst
  • De eerste onderzoeksfase
  • De eerste uitbreiding van het onderzoek
  • Het onderzoek in een stroomversnelling
  • De representativiteit van het definitieve onderzoek

• Hoofdstuk 2: DE TREND NAAR RECHTS ONDER NEDERLANDSE JONGEREN
  • Historische terugblik
  • De democratiseringsbeweging van de jaren zestig
  • De jeugd het kind van de rekening?
  • Rechts-omkeer in de jaren tachtig
  • Recente verklaringen voor het succes van de VVD
  • De sociaal-democratie met lege handen
  • De aantrekkelijkheid van het liberalisme in crisistijd
  • De aantrekkelijkheid van klein-links

• Hoofdstuk 3: THEORIEËN OVER POLITIEKE OPVATTINGEN: DE GRADATIE VAN CONSERVATIEF TOT EXTREEM-RECHTS
  • Politieke opvattingen
  • Linkse en rechtse politieke opvattingen
  • Autoritarisme
  • Etnocentrisme
  • Rechtsextremisme
  • De aard van de gradatie van conservatief tot extreem-rechts

• Hoofdstuk 4:  WAT DENKEN SCHOLIEREN?
  • Inleiding
  • Autoritarisme
  • Autoritarisme
  • Etnocentrisme
  • Rechtsextremisme
  • Politieke opvattingen en partijvoorkeur
  • Additionele schalen
  • Enkele achtergrondgegevens

• Hoofdstuk 5: RECHTSEXTREMISME ALS CUMULATIE VAN KENMERKEN
  • Het cumulatieve schaalmodel: de Guttmanschaal
  • Een beschrijving van de diverse schaalposities: Linkse kiezers. Rechtse kiezers. Conservatieven. Gezag en orde type. Rechtsextremen. Curvilineaire verbanden; politieke activiteiten.
  • De omvang en ernst van het rechtsextreme denken

• Hoofdstuk 6: BEPALENDE FACTOREN EN ACHTERGRONDEN VAN ETNOCENTRISCHE EN RECHTSEXTREME OPVATTINGEN
  • Inleiding
  • Omtrek van een verklaring
  • Milieu
  • Godsdienst
  • Verschillen tussen mannelijke en vrouwelijke leerlingen: Meisjes a-politieker. Meisjes ‘moreler’. Meisjes meer beïnvloed door de vrouwenbeweging. Jongens bedreigd door de emancipatie van de vrouw
  • Toekomstverwachtingen
  • Politieke opvattingen van de ouders
  • Conclusies

• BESLUIT
• BIJLAGEN

_~_Louk Hagendoorn, Jacques Janssen_~_